ใคร..? มีสิทธิรับมรดก

ปัญหาที่ถามมาเป็นเรื่องเกี่ยวข้องกับกฎหมายครอบครัวและกฎหมายมรดก โดยประเด็นของปัญหาคือบุตรที่สมรสแล้ว หากบุตรนั้นเสียชีวิตและมีทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างสมรสด้วย บิดา-มารดาของบุตรที่ตายไปจะมีสิทธิรับมรดกของบุตรหรือไม่

ก่อนอื่นต้องดูกฎหมายครอบครัวก่อนเพราะขณะที่เสียชีวิต ผู้ตายมีคู่สมรสถูกต้องตามกฎหมายและบุตรที่เกิดจากสมรสดังกล่าว ตามกฎหมายครอบครัวนั้นเมื่อการสมรสสิ้นสุดลง ไม่ว่าด้วยการตาย การหย่า หรือศาลพิพากษา ถ้ามีสินสมรส สินสมรสต้องนำมาแบ่งคนละครึ่งระหว่างผู้ตายกับคู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่

สินสมรสแบ่งได้เป็น 3 ชนิดคือ
1.ทรัพย์สินที่คู่สมรสได้มาระหว่างสมรส ทรัพย์สินทั้งหมดที่สามีหรือภริยาแต่ละฝ่ายทำมาหาได้ในระหว่างสมรสทั้งสิ้น โดยไม่ต้องคำนึงว่าฝ่ายใดได้มีส่วนร่วมในการทำมาหาได้นั้นหรือไม่ ทั้งนี้เพราะการสมรสเปรียบเสมือนการเข้าเป็นหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจ จึงตกเป็นของเจ้าของร่วมกันทั้งสามีและภริยา
2.ทรัพย์ที่คู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้มาระหว่างสมรสโดยพินัยกรรมหรือการให้เป็นหนังสือ เมื่อพินัยกรรมหรือหนังสือยกให้ระบุว่าเป็นสินสมรส
3.ทรัพย์สินที่เป็นดอกผลของสินส่วนตัว

ในกรณีนี้ทรัพย์สินที่กล่าวมาทั้งหมดไม่ว่าจะเป็นบ้าน, ที่ดิน, รถ2 คัน, ตู้เสื้อผ้า, โทรทัศน์, ตู้เย็น ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยและของใช้ภายในบ้าน เป็นทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างสมรส ถือเป็นสินสมรส จึงตกเป็นของผู้ตายและภริยาที่ยังมีชีวิตอยู่คนละครึ่งก่อน

ในส่วนของผู้ตาย (คือครึ่งที่ตกได้แก่ตนหลังจากแบ่งส่วนของภริยาไปแล้ว) จะกลายเป็นมรดกของผู้ตาย หากผู้ตายไม่ได้ทำพินัยกรรมระบุยกให้ใครโดยเฉพาะเจาะจงแล้ว มรดกของผู้ตายจะตกได้แก่ทายาทโดยธรรมตามกฎหมาย

ทายาทโดยธรรมที่มีสิทธิรับมรดก จะเรียงลำดับตามความสำคัญดังนี้
1.ผู้สืบสันดาน ได้แก่ ลูก, หลาน, เหลน, ลื้อ
2.บิดามารดา
3.พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน
4.พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน คือ พี่น้องพ่อเดียวกันคนละแม่ หรือพี่น้องแม่เดียวกันคนละพ่อ
5.ปู่, ย่า, ตา, ยาย
6.ลุง, ป้า, น้า, อา

หากทายาทลำดับแรกยังมีชีวิตอยู่ จะตัดสิทธิการรับมรดกของทายาทลำดับหลัง ยกเว้นทายาทลำดับที่ 1 และลำดับที่ 2 จะไม่ตัดกันเอง กล่าวคือ ถ้าผู้ตายมีทายาทลำดับที่ 1 และทายาทลำดับที่ 2 ทายาททั้งสองลำดับต่างมีสิทธิรับมรดกของผู้ตายได้เท่า ๆ กัน เพราะกฎหมายมรดกได้บัญญัติไว้ว่า หากบิดามารดายังมีชีวิตอยู่ ให้บิดามารดาได้ส่วนแบ่งเสมือนทายาทชั้นบุตร นอกจาก นี้ถ้ามีคู่สมรสและมีทายาทลำดับที่ 1 คู่สมรสจะมีสิทธิ์รับมรดกเสมือนทายาทชั้นบุตรเช่นเดียวกัน

สำหรับกรณีที่ผู้ตายมีบุตร บิดา มารดา และคู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่ บุคคลเหล่านี้จะมีส่วนแบ่งในมรดกส่วนของผู้ตาย (คือครึ่งหนึ่งหลังจากแบ่งให้ภริยาตามกฎหมายครอบครัวแล้ว) จะสังเกตได้ว่า คู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่ของผู้ตายจะได้ส่วนแบ่งมากที่สุด คือครึ่งหนึ่งตามกฎหมายครอบครัวและแบ่งส่วนเท่า ๆ กันกับทายาทของผู้ตายในส่วนครึ่งที่เป็นมรดก ในกรณีนี้จึงตอบได้ว่าบิดามารดามีสิทธิได้รับมรดกด้วย ส่วนจะแบ่งกันอย่างไรต้องมีผู้จัดการมรดกเข้ามาดำเนินการให้ ซึ่งอาจจะตกลงรับกันเป็นตัวทรัพย์ หรือทอนมาเป็นเงิน หรือขายนำเงินมาแบ่งกันตามส่วน หรือสละสิทธิก็แล้วแต่